Griepprik in België: een blik op sociale ongelijkheden

Sinds 2020 gaan de vaccinatiecijfers bij de hoogste risicogroepen in dalende lijn. Alleen bij zwangere vrouwen is er een kleine toename, al blijft het aantal gevaccineerde zwangere vrouwen erg laag.

Griepvaccinatie: een spiegel van sociale ongelijkheid

“Wanneer er in het dagelijkse leven financiële en sociale uitdagingen zijn, wordt preventie misschien als minder prioritair beschouwd. Als het daarbij ook moeilijk is om de juiste gezondheidsinformatie te vinden en/of te begrijpen, wordt de stap naar vaccinatie nog groter,” legt Wies Kestens wetenschappelijk expert bij de Onafhankelijke Ziekenfondsen, uit.

De studie maakt duidelijk dat de vaccinatiegraad stijgt naarmate de sociale status hoger ligt, en dit staat los van de bestudeerde indicator: de Belgische kansarmoede-index, het statuut van verhoogde tegemoetkoming of het mediaan inkomen. 

• 65-plussers: 59% in de meest bevoorrechte buurten vs 43% in de minst bevoorrechte.
• Chronisch zieken: 50% vs. 36%.
• Zwangere vrouwen: 26% vs. 11%.

Ook bij mensen met een verhoogde tegemoetkoming liggen de vaccinatiecijfers lager: -11,2% bij 65-plussers, 5,6% minder bij chronisch zieken en 12,6% minder bij zwangere vrouwen.

“De verschillen kunnen oplopen tot 20% tussen sociaaleconomisch sterkere en zwakkere groepen. Dat benadrukt hoe belangrijk het is om vaccinatiecampagnes beter te richten. Een gebrek aan tijd, middelen of informatie zou voor niemand een reden mogen zijn om zich niet te laten vaccineren”, zegt Kestens.

Andere bepalende factoren

De studie wijst ook op andere factoren die de vaccinatiegraad bepalen. Bij risicopersonen neemt de kans op een prik toe met de leeftijd en het aantal chronische aandoeningen. Daarnaast blijven er duidelijke regionale verschillen zichtbaar: in Vlaanderen is 58,5% van de 65-plussers gevaccineerd, in Wallonië 44,7% en in Brussel 43,3%. Wie een Globaal Medisch dossier heeft, laat zich bovendien vaker vaccineren (52% tegenover 29%). 

Steeds meer griepvaccinaties via de apotheek

Sinds 2023 mogen apothekers griepvaccins toedienen. Hun aandeel steeg van 20% in 2023 naar 34% in 2024, met een piek van 49% in Brussel. Vooral jongeren, mensen die zich in 2023 niet lieten vaccineren en personen zonder een Globaal Medisch Dossier maken gebruik van deze optie. Deze optie vergroot het aanbod, maar vermindert de bestaande ongelijkheid nog niet.

Helan Onafhankelijk Ziekenfonds zet in op directe communicatie

In 2024 herinnerde Helan een deel van de 65-plussers persoonlijk aan het belang van de griepvaccinatie.   Meer dan 75.000 leden ontvingen een duidelijke e-mail met praktische info en een videoboodschap van prof. Pierre Van Damme. Het resultaat: een hoog openingspercentage en veel waardering van de ontvangers, meer dan 90% vond de boodschap nuttig.

De impact was merkbaar: 14,1% van de niet-gevaccineerde in 2023 liet zich in 2024 toch vaccineren (tegenover 10,6% zonder herinnering). Onder de reeds gevaccineerde herhaalde 92,4% de prik, tegenover 89,1% zonder herinnering.

Toch blijven bepaalde groepen moeilijk te bereiken, zoals zwangere vrouwen, sociaal kwetsbare personen, personen met verhoogde tegemoetkoming en 80-plussers Voor hen zijn extra persoonlijke contacten nodig, bijvoorbeeld via proactieve telefoontjes.

“De griep lijkt voor velen een onschuldige ziekte, maar voor kwetsbare personen kan ze ernstige gevolgen hebben – tot ziekenhuisopnames en overlijdens toe. Een jaarlijkse reminder is cruciaal. Veel mensen vergeten de griepprik of twijfelen aan het nut. Door onze klanten rechtstreeks en betrouwbaar te informeren, helpen we hen bewust kiezen voor hun gezondheid en die van hun omgeving”, zegt Lynn Pellens, expert gezondheidspromotie bij Helan.

Deze ervaring toont aan dat directe communicatie werkt, maar dat bijkomende inspanningen nodig zijn om alle risicogroepen te bereiken.