Studies

Polymedicatie bij 75-plussers

Liefst 4 op de 10 personen ouder dan 75 schijnen minstens 5 geneesmiddelen langdurig te gebruiken. Dat blijkt uit cijfers van de Onafhankelijke Ziekenfondsen. De cijfers tonen ook aan dat meerdere artsen en apothekers betrokken zijn bij het voorschrijven en verstrekken van medicatie aan eenzelfde patiënt. En soms zijn dit geneesmiddelen die worden afgeraden aan ouderen.

Pdf downloaden
Thema
Ouderen
Geneesmiddelen
Datum

Context

Een doeltreffend en optimaal geneesmiddelengebruik is voor de Onafhankelijke Ziekenfondsen één van de prioriteiten voor de toekomst van de gezondheidzorg (Onafhankelijke Ziekenfondsen, 2019). Het geneesmiddelengebruik bij oudere personen verdient bijzondere aandacht. Meer dan 6 op de 10 ouderen tussen 60 en 79 jaar lijden aan ten minste één chronische ziekte. Voor 80-plussers loopt dit op tot bijna 8 op de 10.

Multimorbiditeit komt voor bij meer dan 40 % van de Belgische bevolking van 75 jaar en ouder. Deze multimorbiditeit gaat vaak gepaard met het simultane gebruik van verschillende geneesmiddelen, ofwel polymedicatie (ook polyfarmacie genoemd).

Polymedicatie wordt gedefinieerd als het chronisch gebruik van vijf of meer verschillende geneesmiddelen in eenzelfde kalenderjaar, of tien of meer verschillende geneesmiddelen in eenzelfde kalenderjaar.

België heeft een prevalentie van polymedicatie van 34% bij 65-plussers. Cijfers uit de Gezondheidsenquête tonen bovendien aan dat de prevalentie van polymedicatie toenam van 27,4% tot 34,2% tussen 2013 en 2018.

Er werden enkele duidelijke risicofactoren van polymedicatie geïdentificeerd. Tevens is de prevalentie van polymedicatie hoger in minder bevoordeelde sociale groepen (gemeten op basis van opleidingsniveau, inkomensniveau of erkenning voor de verhoogde tegemoetkoming van medische uitgaven) in vergelijking met meer bevoordeelde sociale groepen: 48% in de laagste sociale groep ten opzichte van 35% in de hoogste sociale groep.

Voornaamste cijfers

polymedicatie 41%

Prevalentie

  • 41,3% van de gepolymediceerde 75-plussers nam vijf of meer geneesmiddelen chronisch (polymedicatie).
  • 4,4% nam 10 of meer geneesmiddelen chronisch.

Soort geneesmiddelen

  • 97,5% van de gepolymediceerde 75-plussers neemt geneesmiddelen voor het hart- en vaatstelsel.
  • 76,0% voor bloed en bloedvormende organen.
  • 65,9% voor het spijsverteringsstelsel en het metabolisme.
  • 40,7% voor het centrale zenuwstelsel.
  • Geneesmiddelen voor het hart- en vaatstelsel zijn verantwoordelijk voor bijna de helft van het totale behandelingsvolume.

Voorschrijvers

  • In 2018 waren per gepolymediceerde 75-plusser gemiddeld 2,5 voorschrijvers verantwoordelijk voor de voorgeschreven chronische geneesmiddelen.
  • 63,8% deed een beroep op één enkele huisarts.
  • Ongeveer één derde van de personen neemt geneesmiddelen verstrekt door twee of meer huisartsen.
  • Eén op de vier gepolymediceerde 75-plussers doet hiervoor een beroep op twee apothekers.
  • Het gemiddelde aantal chronisch verstrekte geneesmiddelen ligt hoger wanneer het aantal verstrekkers of voorschrijvers hoger is.
polymedicatie 75 et plus
polymedicatie 48%

Richtlijnen en hulpmiddelen in verband met geneesmiddelengebruik

  • Bijna de helft (48%) van de gepolymediceerde 75-plussers neemt een geneesmiddel dat wordt vermeld in de Beers Criteria.
  • Eén op de vijf van hen neemt dat geneesmiddel gedurende lange tijd (21,4%).

Aanbevelingen

  1. Het polymedicatiegebruik bij ouderen managen door het uitvoeren van een interprofessionele systematische evaluatie van het geneesmiddelengebruik.
  2. Een "polymedicatierichtlijn" opstellen (praktische informatie rond de evalutie, personen die in aanmerking komen, de wetenschappelijke basis voor de evalutie...).
  3. De patiënt (en zijn omgeving) actief betrekken bij de beslissingen over zijn geneesmiddelen.
  4. De gegevens delen tussen de verschillende zorgverstrekkers (artsen, apothekers, ziekenhuizen) en het verzamelen van data promoten.  
  5. Rationeel en kwaliteitsvol voorschrijven aanmoedigen. 
  6. Gebruiksvriendelijke tools ontwikkelen die de implementatie van adequaat voorschrijven bij ouderen ondersteunen.
  7. Een cursus voorzien rond het gebruik van geneesmiddelen bij ouderen in de basisopleiding en de permanente vorming voor apothekers en artsen.