2021, het jaar van de herontplooiing van de sector van de arbeidsongeschiktheid?

COVID-19 hangt al bijna een jaar als een donderwolk boven onze samenleving en deze crisis heeft volgens velen aangetoond dat onze sociale zekerheid nog voor verbetering vatbaar is. Daar is zeker iets van aan... maar we kunnen toch niet ontkennen dat het stelsel solide is gebleken en is  begiftigd met een verbazingwekkend aanpassingsvermogen. Die sterkte blijkt uit het feit dat de sociale zekerheid hulp is blijven bieden aan de bijna 550.000 mensen die niet in staat zijn om te werken (waaronder meer dan 450.000 invaliden, d.w.z. langdurig arbeidsongeschikte personen). Ze heeft zich trouwens moeten aanpassen op een moment waarop het contact tussen de patiënten en hun behandelende artsen, de adviserend artsen en bedrijfsartsen grondig verstoord werd.

Bij de eerste opstoten van de COVID-19-epidemie ontstond een fikse stijging van het aantal arbeidsongeschikte personen, in de tweede golf was de toename duidelijk lager. Tussen de twee golven is het aantal arbeidsongeschikte personen, dat al jaren aanhoudend de hoogte inging, geslonken tot een niveau dat vergelijkbaar is met dat van de zomer 2019.

Afbeelding
personnel sante parle patient

Talloze uitdagingen

De structurele uitdagingen op het gebied van arbeidsongeschiktheid en invaliditeit blijven hoe dan ook aanzienlijk: de voortdurende toename van het aantal betrokkenen legt niet alleen de vinger op de etterende wonde van een sociale crisis, maar leidt ook tot een explosie van de overheidsuitgaven. Politici en andere betrokken actoren dreigen zich blind te staren op dat laatste fenomeen.

De oplossingen zijn bekend. Naast de versterking van de rol van de adviserend arts en de paramedici in hun ondersteunende opdracht (zie de re-integratietrajecten), is het zaak om vooral te streven naar preventie van de arbeidsongeschiktheid en om nadrukkelijk op zoek te gaan naar  de resterende capaciteiten van de persoon, niet naar wat hij verloren heeft. Het systeem moet tot slot ook wendbaarder gemaakt worden door het open te stellen voor individuele trajecten.

We mogen zeker ook niet uit het oog verliezen dat de takken van de sociale zekerheid op elkaar inwerken: het is bijvoorbeeld bekend dat de toename van de invaliditeitscijfers deels te maken heeft met de strengere toegang tot werkloosheid en brugpensioen. De herziening van de arbeidsongeschiktheid moet daarom gebeuren vanuit een systeemperspectief: men moet niet alleen de sociale zekerheid in haar geheel hierbij betrekken, maar ook de werkgevers, de vakbonden, de diensten voor arbeidsondersteuning en alle actoren die een directe invloed kunnen hebben op de re-integratie van arbeidsongeschikte personen. We hopen allemaal dat we de coronacrisis snel achter ons kunnen laten, maar het zal tijd en moeite vragen om alle wonden te  helen. We moeten resoluut op zoek gaan naar manieren om de effecten van andere crisissen, nu en in de toekomst, in te dijken. We moeten uit deze crisis lessen trekken die nodig zijn om onze sociale zekerheid te verbeteren en in stand te houden, net zoals ons stelsel voor arbeidsongeschiktheid en invaliditeit. Dit zal een essentieel werkterrein blijven voor de Onafhankelijke Ziekenfondsen.

Xavier Brenez

Lees ook : Arbeidsongeschiktheid voorkomen en begeleiden