Vorige week besliste Europa de toestemming voor het gebruik van glyfosaat te verlengen tot december 2022. Toch wel een vreemd signaal in tijden van de Green Deal. De Hoge Gezondheidsraad riep naar aanleiding hiervan op om eindelijk werk te maken van “een duurzamere economie waarin glyfosaat geen plaats heeft”.

Je kan het hier alleen maar eens mee zijn. Een product als glyfosaat is niet enkel kankerverwekkend, maar is ook een hormoonverstorende stof. En glyfosaat is niet de enige. Vandaag zijn er naar schatting 140.000 chemische stoffen in de handel, waarvan slechts 1% getest is op hormoonverstorende effecten. Een recente studie schatte de kost van hormoonverstoorders op 163 miljard euro per jaar in Europa.

Werk maken van een beleid

De Onafhankelijke Ziekenfondsen steunen dan ook de dringende oproep van de Hoge Gezondheidsraad om dringend werk te maken van een beleid om de hormoonverstoorders uit ons dagelijks leven te bannen. Want deze stoffen zitten overal: in onze kleding, in verpakkingen, in cosmetica, … Het is van groot belang dat de burgers hiervan meer bewust worden zodat ze de blootstelling in hun thuisomgeving kunnen verminderen.

Je kan stellen dat de sterren goed staan in België om eindelijk werk beginnen te maken van een beleid in dit dossier. De Senaat publiceerde in 2018 reeds een uitgebreid rapport met tientallen aanbevelingen, en in 2019 verscheen een advies van de Hoge Gezondheidsraad om de blootstelling aan hormoonverstorende stoffen te beperken, zeker bij foetussen, baby’s, kinderen en adolescenten. Daarenboven wordt in België op dit ogenblik aan een nationaal actieplan gewerkt om de problematiek van de hormoonverstoorders aan te pakken. Hopelijk bereiken de verschillende overheden in dit land dit jaar nog een akkoord hierrond.

Voor de Onafhankelijke Ziekenfondsen moeten alvast volgende elementen deel uitmaken van het nationale actieplan:

• Het is essentieel om de burgers te informeren en te sensibiliseren: vandaag zijn ze zich onvoldoende bewust van het risico. Het betreft complexe materie, dus is het belangrijk dat deze boodschappen op een duidelijke en verstaanbare wijze worden geformuleerd. Ook ziekenfondsen en verstrekkers kunnen een rol spelen in deze sensibilisering.
• Innovatie en onderzoek vergroenen is een must: slechts 1 % van de chemische stoffen is vandaag onderzocht op toxische effecten. Maak hier werk van en ondersteun de zoektocht naar veiligere alternatieven. Na COVID-19 is er een bereidwilligheid om de zaken anders aan te pakken, de overheden moeten daarvan optimaal gebruik maken.
• Het beleid moet vertrekken vanuit het voorzorgsbeginsel: er is nood aan een duidelijk wettelijk kader waarbij vermeden wordt onnodige risico’s te nemen, en gefocust wordt op het beschermen van de volksgezondheid, ook al zijn niet alle wetenschappelijke bewijzen reeds voorhanden. De verschillende overheden moeten hierover afspraken maken zodat er een uniform beleid gevoerd wordt.
• België kan een voortrekkersrol spelen in Europa: de Senaat schreef in 2018 reeds de aanbeveling dat België het goede voorbeeld moet geven. Zeker nu er een nationaal actieplan aankomt en op Europees niveau de Green Deal de context geeft om hier concreet werk van te maken. België kan hier de krachten bundelen met lidstaten als Frankrijk, Zweden en Denemarken die het probleem van de hormoonverstoorders ook aanpakken en net als België in de komende jaren het EU-voorzitterschap op zich zullen nemen.

Voor de Onafhankelijke Ziekenfondsen is dit dossier een prioritair thema. Daarom organiseert ze in samenwerking met Health and Environment Alliance (HEAL) op 19 november het symposium ‘Hormoonverstoorders: de impact op onze gezondheid verminderen’. 

Christian Horemans, expert Internationale Zaken